Easy way of learning Ubuntu command lines

Linux အေၾကာင္း မေရးတာၾကာၿပီ - အရင္ေရးၿပီးသားေတြေတာင္ မၿပီးေသးတာေတြလည္း ရွိပါေသးတယ္ - ဒါေပမယ့္ စိတ္မပါေသးတာကို ျဖစ္ညွစ္ေရးတာထက္ စိတ္ဝင္စားတာေလး ေလ့လာေတြ႕ရွိထားတာေလးကို အရင္ေရးေတာ့ စာဖတ္သူ အတြက္ေရာ - ကိုယ့္အတြက္ပါ အက်ိဳးရွိႏိုင္မယ္လို႕ ယူဆမိတဲ့ အတြက္ ဒီ Linux မွာ အေရးပါတဲ့ Command Line အေၾကာင္း ေလး အစပ်ိဳးျဖစ္လိုက္ပါတယ္။

ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ Linux geek တစ္ေယာက္နီးပါး ျဖစ္လာဖို႕ စိတ္ကူးယဥ္မိတယ္ - ဒါေပမယ့္ Command Line နဲ႕ မယဥ္ပါးဘူး - Command Line ကို ဘယ္လိုသံုးရေကာင္းမွန္းလည္း မသိဘူး - ဒီလို ျဖစ္ေနပါသလား ?? ဒါဘာေၾကာင့္လဲဆို ကၽြန္ေတာ္တို႕ေတြ Command Line ကိုေလ့လာဖို႕ အတြက္ လြယ္ကူတဲ့ နည္းလမ္းတစ္ခုရွိပါလား ဆိုတာ မသိႏိုင္ခဲ့ေသးလို႕ပါ။ ယံုခ်င္လည္း ယံုမယ္ - ယံုခ်င္မွလည္း ယံုမယ္ - တကယ္တမ္းေတာ့ Command Line ကို အသံုးျပဳရတယ္ ဆိုတာ GUI tools ကို သံုးရတာထက္ ပုိၿပီး လြယ္ကူပါတယ္။ ဒါ့တင္မက စိတ္ဝင္စားတယ္ဆို ကၽြန္ေတာ္တို႕နဲ႕ အကၽြမ္းဝင္လွတဲ့ Google Apps ကိုေတာင္ Command Line ကေန အသံုးျပဳလို႕ ရေနပါၿပီ -

ဒါေပမယ့္ Command Line ဆိုတာ ဘယ္ေလာက္ပဲ လြယ္ပါတယ္ လို႕ဆိုဆို ပံုမွန္လမ္းရိုးႀကီး အတိုင္း စတင္ေလ့လာမယ့္ သူတစ္ေယာက္အတြက္ ခက္ခဲမယ္ ဆိုတာလည္း အမွန္ပါပဲ - ဒီအခက္အခဲကို အထိုက္ေလ်ာက္ ေျဖရွင္းႏိုင္ဖို႕ အတြက္ နည္းလမ္း ေကာင္းတစ္ခု အၾကံျပဳၾကည့္ခ်င္ပါတယ္။ အဲတာကေတာ့ CLIcompanion ဆိုတဲ့ Program တစ္ခုပါပဲ။ အဲ့ဒီ Program က ဘာေကာင္းလဲဆို ကၽြန္ေတာ္တို႕အတြက္ ေလ့လာဖို႕ ခက္ခဲေနတဲ့ Command Line ကို ေလ့လာတဲ့ ေနရာမွာ ပံုမွန္ေလ့လာ ရတာထက္ ပိုၿပီး လြယ္ကူေအာင္ ဖန္တီးေပးလိုက္ပါတယ္။ ဒီ Program နဲ႕ ပတ္သတ္ၿပီး Ubuntu သမားေတြ မျဖစ္မေန ေလ့လာသင့္တဲ့ ဆိုဒ္ေကာင္း တစ္ခုျဖစ္တဲ့ OMG! Ubuntu! ကလည္း ဒီ Program ဟာ Ubuntu command line ကို ေလ့လာမယ့္ သူေတြ အတြက္ အလြယ္တကူ ေလ့လာသင္ယူႏိုင္ေအာင္ ဘယ္လို ျပင္ဆင္ေပးထားတယ္ ဆိုတာ ေဖာ္ျပေပးထားပါတယ္။

ဒီ Program ကို သံုးမယ္ ဆိုရင္ ကၽြန္ေတာ္တို႕ ပံုမွန္ သံုးေနက် standard command line အစား CLIcompanion ကို ဖြင့္သံုးယံုပါပဲ - အဲလိုစဖြင့္လိုက္တာနဲ႕ ကၽြန္ေတာ္တို႕ ဘယ္လို စသံုးႏိုင္မယ္ ဆိုတာကို အသံုးျပဳရလြယ္ကူေစမယ့္ အညႊန္းေတြနဲ႕ ေဖာ္ျပေပးပါလိမ့္မယ္။ တကယ္လို႕ ကိုယ္က Command line tricks အသစ္ေတြကို ေလ့လာခ်င္ေသးတယ္ ဆိုရင္လည္း Linux command line နဲ႕ ပတ္သတ္ၿပီး အသံုးဝင္တဲ့ Sites ေတြဆီက ေဖာ္ျပခ်က္ေတြကို ကူးယူၿပီး ေပါင္းထည့္ထားႏိုင္ပါေသးတယ္။ Linux command line နဲ႕ ပတ္သတ္ၿပီး အသံုးဝင္တဲ့ Sites ေတြကို ေနာက္ဆက္တြဲ ေဖာ္ျပေပးသြားပါ့မယ္။ ေလာေလာဆယ္မွာ ဒီ Program ကို Ubuntu users ေတြ အသံုးျပဳေနတယ္ ဆိုတဲ့ အေနနဲ႕ပဲ အမွတ္ထားၿပီး ေရွ႕ဆက္သြားပါ့မယ္။

အသံုးျပဳနည္း

ကၽြန္ေတာ္တို႕ Program ကို စဖြင့္တာနဲ႕ Default အားျဖင့္ အသံုးမ်ား/အသံုးတည့္တဲ့ Commands ေတြကို အရင္ဆံုး စေတြ႕ရမွာပါ။ သူေဖာ္ျပထားတဲ့ List ကို ဟိုဒီ ေလွ်ာက္ၾကည့္ရင္ ဘယ္ Command line ကိုသံုးၿပီး ဘာလုပ္ႏိုင္မယ္ ဆိုတာ ကၽြန္ေတာ္တို႕ အၾကမ္းဖ်ဥ္း နားလည္ႏိုင္ပါတယ္။

ေအာက္မွာ ေဖာ္ျပထားတဲ့ ပံုကို ၾကည့္ၾကည့္ပါ - ျမင္ရတဲ့ အတိုင္း အသင့္ယူသံုးႏိုင္တဲ့ built-in command line ေတြကိုလည္း ေတြ႕ရပါလိမ့္မယ္။ သူေဖာ္ျပထားတဲ့ အတိုင္း Commands ကို ကိုယ့္ဘာသာ ၾကည့္ရိုက္လို႕လည္း ရသလို - တကယ္လို႕ အပ်င္းႀကီးတယ္/နားလည္ၿပီးသား - အလြတ္ရၿပီးသား ျဖစ္ေနတယ္ ဆိုရင္လည္း GUI အေနနဲ႕ပဲ Command ကို သံုးလို႕ ရပါတယ္။ Command ေပၚကို Right-click ေထာက္ၿပီး ကိုယ္ လုပ္ေဆာင္ခ်င္တာကို ေရြးခ်ယ္လိုက္ပါ။

ေနာက္ၿပီး ကၽြန္ေတာ္တို႕ေတြ Command တစ္ခုခုကို တစ္ခါ ဖြင့္လိုက္တာနဲ႕ အထက္ေဖာ္ျပပါအတိုင္း ဘာလုပ္မွာလဲ ဆိုတာမ်ိဳးကို သူက ေမးပါလိမ့္ဦးမယ္။ အဲ့မွာ ကၽြန္ေတာ္တို႕ စဥ္းစားရၿပီ - ေရြးခ်ယ္စရာေတြ ပါလာၿပီ - ဘယ္ေကာင္ကို ေရြးလိုက္ရင္ ဘာျဖစ္မလဲ ဒါေလးေတြကို ကၽြန္ေတာ္တို႕ တစ္ဆက္တစ္စပ္တည္း ေလ့လာသြားႏိုင္ပါတယ္။ ဒါမ်ိဳးေတြက Beginner တစ္ေယာက္ အတြက္ေတာ့ တကယ္ကို အသံုးဝင္လွပါတယ္။ တကယ္လို႕ ေလ့လာရင္း ေလ့လာရင္း Command line ရဲ႕ အသံုးခ်နည္းေလးေတြ သိလာၿပီဆို Programs ေလးေတြလည္း ထပ္ေပါင္းျဖည့္ခ်င္လာပါလိမ့္မယ္။ ဒီလိုဆိုလည္း မခက္ပါဘူး -

စိတ္ႀကိဳက္ Command မ်ား ျဖည့္သြင္းျခင္း

Ubuntu မွာ ကိုယ့္စိတ္ႀကိဳက္ Software ေလးေတြ ထပ္ျဖည့္ရတာ လြယ္ပါတယ္။ File > Add Command ကို ေခၚလိုက္ရင္ ေအာက္ေဖာ္ျပပါ အတိုင္း Window တစ္ခုကို ေတြ႕ရပါလိမ့္မယ္။ 

Command အပါအဝင္ လိုအပ္တဲ့ တစ္ျခား အခ်က္အလက္ေဘးေတြ ျဖည့္သြင္းၿပီး Description ေနရာမွာ နားလည္လြယ္ႏိုင္မယ့္ Command နဲ႕ ပတ္သတ္တဲ့ ေဖာ္ျပခ်က္ေလး ျဖည့္သြင္းေပးပါ။ ဒါ့အျပင္ Command နဲ႕ တြဲၿပီး ရွင္သန္လာမယ့္ input ေနရာမွာ လည္း ဘာရိုက္ရမယ္ ဆိုတာ သိသာေစမယ့္ ေဖာ္ျပခ်က္မ်ိဳး ေရးသားေပးပါ။ ဒီလိုလုပ္ေဆာင္ထားမွ ေနာက္ တစ္ႀကိမ္ ဒီ Command ကို အသံုးျပဳတဲ့ အခ်ိန္မွာ ဘာေၾကာင့္သံုးတယ္ - ဘာအတြက္ သံုးတယ္ ဆိုတာကို ႏွစ္ခါျပန္ စဥ္းစားစရာ မလိုပဲ နားလည္ လြယ္ႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေဖာ္ျပပါ အတိုင္း Command တစ္ခုကို Create လုပ္ၿပီးတဲ့ အခါ ဒါကို ကၽြန္ေတာ္တို႕ စသံုးႏိုင္ပါၿပီ။ ကိုယ္ဖန္တီးထားတဲ့ Command ကို စဖြင့္လိုက္တဲ့ အခ်ိန္မွာ ေအာက္ပါအတိုင္း ျမင္ေတြ႕ရပါလိမ့္မယ္။

ေဖာ္ျပခ်က္အတိုင္း ေတြ႕ရေတာ့ ငါ packages နာမည္ ရိုက္ရမွာပါလား - ငါ install လုပ္ခ်င္တာ ဘာမ်ားလဲ ဆိုတာ အလြယ္တကူ နားလည္ သိရွိႏိုင္ၿပီး သံုးရတာလည္း ပိုၿပီး ျမန္ဆန္လာပါလိမ့္မယ္။ ေလာေလာဆယ္ အေျခအေနမွာ ဒီလို Custom Command ျဖည့္သြင္းပံုကို ဖတ္ၿပီး ငါက Command နဲ႕ ပတ္သတ္ၿပီး ဘာမွမွ မသိေသးတာ ဘယ္လိုလုပ္ျဖည့္တတ္ပါ့မလဲ လို႕ စိတ္ထဲ ခံစားရေကာင္းလည္း ခံစားရပါလိမ့္မယ္။ မပူပါနဲ႕ - သူေဖာ္ျပထားတဲ့ Default commands ေတြကုိသာ ဘယ္ေကာင္က ဘယ္လိုသံုးတယ္ ဆိုတာ အရင္ သိရွိႏိုင္ဖို႕ ေလ့လာၾကည့္လိုက္ပါ။ ေနာက္ပိုင္းမွာ ဒီ့ထက္ပိုၿပီး နားလည္လာပါလိမ့္မယ္။

CLIcompanion အားရယူျခင္း

ေဖာ္ျပခ်က္ေတြကို ဖတ္ရႈၿပီးလို႕ CLIcompanion ကို လိုခ်င္ေနၿပီ ဆိုရင္ CLIcompanion ရဲ႕ LaunchPad page ကို သြားလိုက္ပါ။ အဲဒီမွာ install လုပ္ေဆာင္ရ လြယ္ကူတဲ့ DEB file ကို ရယူႏိုင္ပါတယ္။ တကယ္လို႕ Terminal ထဲကေန install လုပ္ခ်င္တယ္ ဆိုရင္ အရင္ဆံုး Applications -> Accessories --> Terminal ကိုသြားၿပီး ေအာက္ေဖာ္ျပပါ Command line နဲ႕ CLI Companion PPA ကို အရင္ ေပါင္းထည့္လိုက္ပါ။

sudo add-apt-repository ppa:clicompanion-devs/clicompanion-nightlies

CLI Companion PPA ကို ေပါင္းထည့္ၿပီးသြားရင္ ေနာက္တစ္ဆင့္ အေနနဲ႕ ေအာက္ေဖာ္ျပပါ Command ကို အသံုးျပဳၿပီး CLI Companion ကို install လုပ္ေဆာင္လိုက္ပါ။

sudo apt-get update; sudo apt-get install clicompanion

တစ္ခုရွိတာ ဒီ program က Ubuntu users ေတြ အတြက္ပဲ အသံုးျပဳရ လြယ္ကူေစဖို႕ အဓိက ရည္ရြယ္ခ်က္ ထားတာ ျဖစ္ၿပီး Fedora တို႕ SUSE တို႕ စသျဖင့္ တစ္ျခား Distros သမားေတြအတြက္ ဘာမွ ေဖာ္ျပထားခ်က္ မရွိေသးပါဘူး - အခု ေဖာ္ျပခဲ့သေလာက္ဆို CLIcompanion ရဲ႕ အသံုးျပဳပံု အသံုးဝင္ပံု တစ္ခ်ိဳ႕ကို နားလည္ႏိုင္ၾကလိမ့္မယ္လို႕ေမွ်ာ္လင့္မိပါတယ္။ ေနာက္တစ္ဆင့္ အေနနဲ႕ အထက္မွာ ေဖာ္ျပခဲ့တဲ့ အတိုင္း Linux command line နဲ႕ ပတ္သတ္ၿပီး အသံုးဝင္တဲ့ Sites ေတြ အေၾကာင္း အက်ဥ္းခ်ံဳး မိတ္ဆက္ေပးခ်င္ပါေသးတယ္။

ေလ့လာသင့္ေသာ Websites မ်ား

LinuxCommand - LinuxCommand ဟာ Command Line ကို စတင္ေလ့လာသူ တစ္ေယာက္ အတြက္ ဘယ္လို အသံုးျပဳႏိုင္မယ္ ဆိုတာ ျဖည္းျဖည္းခ်င္း သင္ျပေပးပါတယ္။
O’Reilly’s Linux Command Directory - သူကေတာ့ Reference guide သေဘာမ်ိဳး အသံုးဝင္မယ့္ Site တစ္ခုပါ။ သူ႕စာမ်က္ႏွာမွာ ဆိုရင္ built-in commands ေတြတင္မက တစ္ျခား  Linux distributions အားလံုးအတြက္လည္း အသံုးဝင္မယ့္ အရာေတြ ေဖာ္ျပေပးထားပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ Beginner သာမက advanced users ေတြအတြက္ပါ ေလ့လာႏိုင္သေလာက္ အသံုးဝင္ပါတယ္။
The Linux Cookbook - သူကေတာ့ ေလ့လာရင္ ေလ့လာႏိုင္သေလာက္ နက္နက္ရိႈင္းရိႈင္း ေဖာ္ျပထားတဲ့ ေနရာပါ။
Commandlinefu - သူကေတာ့ Command line နဲ႕ ပတ္သတ္လာရင္ ဟင္းေလးအိုးႀကီး တစ္အိုးလိုပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ စတင္ေလ့လာသူ တစ္ေယာက္ အတြက္ေတာ့ ေလ့လာဖို႕ အခက္အခဲ ရွိႏိုင္ပါတယ္။
ss64.com - သူကေတာ့ Database and Operating Systems နဲ႔ ပတ္သတ္တဲ့ Command line reference ပါ။
IBM - သူကေတာ့ LPIC ( Linux Professional Institute Certification ) အတြက္ ျပင္ဆင္ထားတဲ့ tutorials ေကာင္းေတြနဲ႕ ျပည့္ေနတဲ့ Site တစ္ခုပါ။

ဒီအေၾကာင္းအရာကို နည္းပညာအေၾကာင္းေတြ ေရးသားရာမွာ ေတာက္တိုမယ္ရာကေန စၿပီး ႀကီးႀကီးမားမားထိ ေစတနာထား ေဖာ္ျပေပးေနတဲ့ Makeuseof.com ကေနဖတ္ရႈၿပီး လုိအပ္ေနတဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြကို ေပါင္းစပ္ ေဝမွ်ခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္ အရင္တုန္းက ေရးခဲ့ၿပီးတဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြမွာ ကိုယ္ကိုယ္တိုင္ ေရးခဲ့တာေတြလည္း ရွိသလို - တိုက္ရိုက္ဘာသာျပန္ ေဖာ္ျပခဲ့တာေတြ - ဖတ္ၿပီး ဖတ္ရႈနားလည္တာကို ကိုယ္နားလည္ထားတာေတြနဲ႕ ေပါင္းစပ္ေရးသား ခဲ့တာေတြလည္း ရွိပါတယ္။ ခုေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ တတ္ႏိုင္သမွ် ဖတ္ခဲ့တာေတြကို မွ်ေဝခ်င္ေပမယ့္ ကၽြန္ေတာ္ ထင္သေလာက္ မလိုက္ႏိုင္ ျဖစ္ေနပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ေနာက္ပိုင္း ေရးသားသြားမယ့္ အေၾကာင္းအရာေတြမွာ အေၾကာင္းအရာနဲ႕ ပတ္သတ္ေနတဲ့ မူရင္း Website - ေနာက္ ဆက္စပ္ေလ့လာ ႏိုင္မယ့္ Sites ေတြကိုပါ ထည့္သြင္းေဖာ္ျပေပးသြားပါ့မယ္။ ေဖာ္ျပေပးမယ့္ ေနရာေတြကို သြားေရာက္ပါ - ေလ့လာၾကည့္ပါ - ေလ့လာမိတာေတြကုိလည္း နားလည္သေလာက္ တစ္ျခားသူအတြက္ ဖိုရမ္မွာ ျပန္လည္ေဝမွ်ေပးၾကပါ။ ဒီလို တစ္ေယာက္ တစ္လက္ နဲ႕ တစ္တပ္တစ္အား ကူၾကရင္ မ်ားမၾကာခင္မွာ ကၽြန္ေတာ္တို႕ေတြ ဒီ့ထက္ျမင့္မားတဲ့ စြမ္းရည္တစ္ခုကို ဆုပ္ကိုင္ ႏိုင္လိမ့္မယ္လို႕ ယံုၾကည္မိပါတယ္။

အားလံုး ေလ့လာႏိုင္သေလာက္ မွ်ေဝႏိုင္ၾကပါေစ

Credit to  KznT.